Onderwijs, handel en verantwoordelijkheid

Geen geluid is mooier dan dat van regen op een tentzeil. Met de raincover van mijn backpack als extra bescherming is mijn tent inmiddels nagenoeg waterdicht. Bij de Okavango Delta wordt de opgekropte warmte ‘s avonds en ‘s nachts omgezet in noodweer. Gelukkig is het in de nacht dat ik in de Delta zelf slaap onbewolkt. De sterren zijn bijna aan te raken, zo dichtbij lijken ze. Ik kan uren naar het verleden kijken.

Hoe vaker ik terugkeer naar het Afrika ten zuiden van de Sahara des te liberaler ik word. Wat heeft de meer dan een triljoen US Dollar aan giften en leningen in de afgelopen decennia opgeleverd? Vrij weinig. Sinds de onafhankelijkheid zijn de landen ten zuiden van de Sahara vooral afhankelijk gebleven. De toverwoorden voor succes zijn in mijn ogen onderwijs, handel en verantwoordelijkheid. Als je een kind te veel snoepgoed en cadeau’s geeft wordt het verwend en hebberig. Eigen inititatief is dan ver te zoeken. Innovatie en bedrijvigheid brengen een land vooruit. Juist deze twee elementen worden nodig gemist in het Afrika ten zuiden van de Sahara. Geld weggeven is vooral goed voor het eigen geweten. Een land zal dan nooit op eigen benen kunnen staan. Nu ik dit zo schrijf moet ik denken aan de kinderen die, besmet door het toerisme, om geld of een ballon vragen. Op de meest verlaten plekken is het mogelijk kinderen tegen te komen die een gesprek beginnen met: ‘Give me money’ of ‘Give me a balloon’. Er is dan in het verleden een toerist geweest die dacht goed bezig te zijn door dingen weg te geven. Het beeld dat de westerling de problemen in het Afrika ten zuiden van de Sahara wel even komt oplossen zit er dan al vroeg in.
Een eerlijke vrije markt zal Afrika pas echt helpen. Op dit moment is het voor de lokale boer onmogelijk om te concurreren met de goed gesubsidieerde boeren in het westen. Als deze boeren dan ook nog eens hun overschotten voor een goedkope prijs in Afrika dumpen is het helemaal lastig. Door de overschotten in het Afrika ten zuiden van de Sahara voor weinig geld te verkopen wordt de lokale economie – die al niet zo sterk is – alleen maar verstoort.

Zonder de vrouwen is het met het Afrika ten zuiden van de Sahara snel afgelopen. De vrouwen voeden de kinderen op, doen alles in het huishouden en hebben ook nog eens een fulltime baan. De mannen verdrinken daarentegen vooral op vrijdagavond het wekelijks uitbetaalde salaris. Het verantwoordelijkheidsgevoel dat een goede vader hoort te bezitten is hier bij veel mannen niet aanwezig. Ik heb lang gezocht naar een goed woord om weer te geven hoe ik het arbeidsethos kan omschrijven. Verantwoordelijkheid is het beste woord. Zo zou ik bijvoorbeeld deze ochtend vanuit Luderitz met de matatu van Aunt Anna naar Keetmanshoop gaan. Er is weinig transport tussen beide plaatsen, daarom had ik van te voren geregeld dat ik in ieder geval op tijd in Keetmanshoop ben voor de nachtbus naar Kaapstad. Als ik na een half uur wachten bij mijn hostel nog niet ben opgehaald, besluit ik Aunt Anna te bellen. Omdat ik de enige passagier ben voor vandaag rijdt de matatu niet, op zich logisch, maar het zou wel handig zijn dat ook aan die passagier mee te delen. Ze heeft mijn Namibische nummer, een belletje is zo gepleegd.

Namibie en Botswana zijn op economisch gebied kleine succesverhalen. Het is echter niet helemaal eerlijk deze twee landen met andere landen in het Afrika ten zuiden van de Sahara te vergelijken. Beide landen hebben met respectievelijk 2 en 1,7 miljoen erg weinig inwoners en in de grond zit nogal wat koper en diamant. Namibie is op dit moment in de Atlantische Oceaan op zoek naar olie en men is er zeker van het te gaan vinden. Dat belooft wat voor de toekomst. Ondanks dat het als reiziger moeilijk is door de oppervlakte van een land heen te prikken en een land echt te zien en te ontdekken, is het goed zichtbaar dat beide landen veel meer ontwikkeld zijn dan andere landen in de omgeving. In Namibie kom ik bij wegwerkzaamheden zelfs verkeerslichten (mijn vader werkt in het vervoer en van hem mag ik nooit stoplichten zeggen) tegen.

Namibie is een machtig mooi land. Ik heb al veel mooie natuur op de wereld gezien; onder andere Terschelling, Lake Kivu, Wadi Rum, de Rift Valley en de Jeita Grotto. Namibie is echter met niets te vergelijken. De woestijn en de open lege vlaktes hebben een onmetende kracht. De mens zal het duidelijk nooit van de natuur kunnen winnen. Mijn hoge verwachtingen van het land zijn ver overtroffen.

Ik kan me nog goed herinneren dat ik in 1997 als negenjarig jongetje ‘s ochtends vroeg vanuit het bed van mijn ouders naar de Elfstedentocht zat te kijken. Het had iets magisch. In de week dat ik in Luderitz heb gezeten heb ik vooral via de BVN naar de Nederlandse tv gekeken, dus ik ben helemaal op de hoogte van de Elfstedenkoorts. Het zal toch niet zo zijn dat ik in het buitenland zit als de tocht eindelijk weer gaat plaatsvinden? Ik maakte aan het begin van de vorstperiode tegen iemand de - slechte - grap dat ik bij een eventuele Elfstedentocht terug naar huis keer. Misschien dat het iets te maken had met beginnende heimwee. Het zal nog even duren voordat ik familie en vrienden weer zie. Ook kan ik ernaar uitkijken om in Utrecht over de levendige Oude Gracht naar het centrum te fietsen en over de rustige Nieuwe Gracht weer terug naar huis. Gelukkig heeft de heimwee zich niet verder ontwikkeld en wil ik absoluut nog niet terug naar huis.

Er valt nog veel te schrijven, maar het internetcafe gaat nu – een half uur eerder dan dat buiten op het bord staat - dicht. Ik kan bijvoorbeeld nog schrijven over mijn tijd met twee Duitsers en een Servische, het lekkere eten in Swakopmund of de muziek van Simple Datt. Grote kans dat ik vanuit Kaapstad nog een verhaal post voordat ik de grote plas over steek.

Genietse nog even van het mooie winterweer in Nederland!