De trein naar Lusaka

Mocht Kenia een woord van het jaar-verkiezing hebben – wat ik niet verwacht – dan maakt inflatie een goede kans. Iedereen heeft het over de hoge levenskosten. De prijs van bijvoorbeeld een kilo suiker is het afgelopen jaar verdubbeld. In Kenia drinken de mensen suiker met thee in plaats van thee met suiker, dus dat tikt voor de gemiddelde Keniaan flink aan. Ook ik merk dat de prijzen zijn gestegen. Ten opzichte van vijf jaar geleden betaal ik bijna drie keer zoveel voor mijn hotelkamer in Nairobi. De prijzen in de supermarkt zijn vergelijkbaar met Nederland. Gelukkig is het eten buiten de deur nog relatief goedkoop. Een andere kanshebber voor het woord van het jaar is staking. De staking van de dokters is nog maar net voorbij of de werknemers van Posta Kenya zijn gestopt met werken. Het management zit er nu achter het loket. De leraren hebben, net als de luchtverkeersleiding, al eerder dit jaar hun eisen met een staking afgedwongen. Een door de matatu-association uitgeroepen staking van begin deze week om de benzineprijs naar beneden te krijgen is mislukt. Voor de meeste matatu-drivers zijn de inkomsten rond Kerstmis te aanlokkelijk. Gelukkig maar, anders kunnen veel mensen niet naar hun familie afreizen.

De dag na een emotioneel weerzien met Kevin in Nairobi vertrek ik met de matatu naar Karago. De matatu-driver nodigt me uit om voorin plaats te nemen. Het uitzicht is daar het beste, maar ik zit het liefst iets achter het midden. Bij een botsing van voren of (iets minder waarschijnlijk) van achteren zit ik dan op de ‘veiligste’ plek. De veiligheid op de weg is een hot item. De meeste matatu’s hebben tegenwoordig een sticker met een nummer dat je kunt bellen bij roekeloos rijgedrag. Op de terugweg naar Nairobi wordt mijn matatu zelfs onder politie-escorte naar het kantoor van de district-officer in Embu gebracht. Een matatu heeft veertien zitplaatsen, maar deze had zeventien mensen aan boord. Volgens een passagier wordt de matatu nu voor drie dagen in beslag genomen, een andere passagier zegt dat ‘after some corruption’ alles weer goed is.

Het is maar goed dat ik de ochtend van het vertrek naar Karago even een internetcafe heb opgezocht. De express-matatu van Nairobi naar Meru die iets eerder is vertrokken dan de mijne is vlakbij Embu in een afdaling uit de bocht gevlogen. Hierdoor is de matatu naast een brug in de diepte gevallen. Op de brug staan tientallen mensen over de reling te kijken. Mijn matatu rijdt rustig door de mensenmassa. Er gaat een rilling door mijn lijf. Op de radio hoor ik een dag later dat bij een ongeluk in Embu zes mensen zijn overleden. Ik weet niet zeker of dat bij het ongeluk is gebeurd waar ik voorbij reed. Op dezelfde dag is in Embu een vrachtwagen waarvan de remmen kapot waren een gebouw binnengereden. De veiligheid zal nog wel even een hot item blijven.

In Karago en omgeving is het een en ander veranderd. Zo is de boda boda (fietstaxi) ingeruild voor de motorfiets. In Runyenjes, de eerste grote plaats op ongeveer een uur lopen, zijn nu drie banken en een internetcafe. De grootste verandering is dat het op dit moment veel betaalbaarder is om elektriciteit te krijgen. Met het Rural Electricity Programm is het drie keer goedkoper dan vroeger om aangesloten te worden op het vaste elektriciteitsnetwerk. Al is dat voor de meeste Kenianen nog steeds te veel. Schoon drinkwater zal ook de komende jaren een probleem blijven. Het water komt nog steeds uit de rivier. Omdat de koe zijn voorpoot heeft gebroken kunnen we niet met de kar veel water uit de rivier halen. Iedere dag maken Nancy en Lisbeth, de vrouw van Lincoln, de tocht naar de rivier. De mannen in Karago doen nog steeds niet veel. Gilbert klaagt over de luie Luo’s, een stam in het westen van Kenia, maar zegt zelf bijna elke meeting van de community waarvoor hij werkt af omdat het te ver lopen is in de verstikkende hitte. Nog steeds is hij eens in de drie/vier dagen dronken. Van Morris, de oudste zoon, is helaas niet veel terecht gekomen. Hij hangt wat rond in Kathanjuri en kauwt net als vijf jaar terug veel op Mirra. Eric heeft zijn opleiding afgebroken en zegt dat hij in januari weer gaat beginnen. Gelukkig hebben Kevin en Lincoln wel een baan. Lincoln werkt in Embu voor het beveiligingsbedrijf G4S en is eens in de week thuis in Karago. Kevin werkt als oproepkracht bij de Uchumi supermarket in Nairobi. Ik hoop dat ze hem in het nieuwe jaar een vast contract aanbieden. Aan zijn instelling zal het in ieder geval niet liggen.

Het is gek om weer terug te zijn in Karago. Ik kan me nu nauwelijks voorstellen hoe ik het als achttienjarig broekie zo lang heb uitgehouden. Na vier dagen verlang ik weer naar Nairobi. Al kan dat ook komen doordat ik me erg ongemakkelijk voel als Gilbert dronken is. Ik heb een aantal oude bekende ontmoet. Mr Mwaniki, de headteacher, heeft nog steeds zijn karakteristieke aanstekelijke lach. De school is op dit moment dicht vanwege de kerstvakantie, maar gelukkig heb ik wel wat oud-leerlingen gezien. De familie is sinds anderhalf jaar uitgebreid met Jaydon. Lincoln is twee jaar geleden getrouwd en samen met Lisbeth heeft hij een zoontje. Jaydon is een vrolijk jochie die nu al ondeugend kan glimlachen als hij niet wilt eten. Hij heeft nog niet eerder een mzungu gezien, dus de eerste twee dagen moet hij telkens huilen als ik iets te dichtbij kom. Jammer genoeg kan Lincoln niet elke dag in Karago zijn om te helpen bij de opvoeding.

Nairobi is op dit moment de enige stad buiten Nederland waar ik me ooit zie vestigen. Het leven als expat trekt me niet, maar Nairobi heeft ondanks al zijn lelijkheid iets aantrekkelijks. In het hotel krijg ik drie ochtenden een hoorcollege van een Nederlander die lang voor buitenlandse zaken heeft gewerkt. Hij werkt nu als adviseur voor verschillende organisaties en is bezig met een boek over de Keniaanse politiek. Op elke vraag krijg ik een uitgebreid antwoord, erg interessant. Na vier dagen in Nairobi ben ik met een overnacht in Moshi naar Dar es Salaam vertrokken. Vijf minuten voordat mijn bus vanuit Moshi vertrekt zie ik op de voorpagina van de krant een grote foto van iemand die uit het water wordt gered. Ergens in het land zijn overstromingen, als ik verder lees blijken ze in Dar es Salaam te zijn. Ik besluit om toch naar Dar es Salaam te gaan. Als de hele stad onder water staat zal niemand naar Dar es Salaam afreizen en de bus zit afgeladen vol. Afgelopen dinsdag is de zwaarste regenval geweest sinds 1954. In de valleien aan de rand van de stad zijn grote overstromingen. De huizen zijn van slechte kwaliteit en veel mensen kunnen niet zwemmen. Er zijn tot nu toe twaalf mensen overleden. Ook in het centrum staan veel straten blank en zijn wegen afgesloten. Het openbaar vervoer ligt grotendeels plat. De krant van vandaag heeft als kop: ‘Dar is sinking!’. ( http://www.thecitizen.co.tz/ ) Het is nu droog en hopelijk blijft het dat ook. Misschien had ik toch beter in het noorden van Tanzania kunnen blijven...

De weg naar het treinstation is gelukkig niet afgesloten. Mijn taxichauffeur kent wat shortcuts, dus we omzeilen de meeste opstoppingen. Op het treinstation hangt een briefje in het Swahili. Als iemand het voor mij vertaalt ziet het ernaar uit dat ik de komende dagen nog vast zit in Dar es Salaam. De trein is volgeboekt en ook in de trein van aankomende dinsdag is geen bed meer vrij. Bij het loket vraag ik of er toch niet nog een plekje vrij is. Het antwoord is nee. Afgelopen maandag heb ik een mailtje gestuurd met het verzoek een reservering te plaatsen voor de trein van vrijdag. Uiteraard heb ik hierop niets ontvangen. Ik vraag me af of uberhaupt iemand mijn mail heeft gelezen. Ik wil heel graag morgen met de trein naar Zambia vertrekken, dus met een beetje bluf zeg ik dat ik een reservering heb. Zonder verder iets te controleren wordt mijn naam opgeschreven en krijg ik een ticket. De treindienst richting het binnenland is vanwege de overstromingen al geannuleerd. Vooralsnog vertrekt mijn trein morgen stipt om 13.50 uur. Als alles goed gaat ben ik met Kerstmis in Lusaka, Zambia.